Tsja, hoe begon het eigenlijk? Wie bier wil brouwen heeft water nodig. En dus trokken onze brouwers Bojan Bajic en Gosse Beerda tijdens de aanleg van de brouwerij op een willekeurige plek in het duin een cirkel in het zand. ‘Hier moet onze bron komen.’

Midden in de kring glinsterde er iets. Het  was de voorzienigheid die knipoogde. Onder het zand kwam een glasfragment van een zeventiende-eeuwse fles tevoorschijn. En op de glazen bodem stond een afbeelding van Vrouwe Fortuna. Toen wisten onze brouwers het meteen: naar een naam hoefden ze niet meer te zoeken, voortaan had deze dame hier – bij de brouwerij aan de Fortweg – de regie in handen. Het bier wat uit de ketels stroomt heette voortaan Fortuna Vlieland.

En de naamgeefster van de brouwerij doet haar naam en reputatie eer aan. Vrouwe Fortuna is de  Romeinse godin van het toeval of van het lot. Zij brengt zowel geluk als ongeluk en staat bekend als een wispelturige godin die met grote macht én grote mildheid beslist over het onverwachte in het menselijk bestaan. Een beter opperwezen had onze brouwerij niet kunnen treffen. Want hoezeer we ook ons best doen alle facetten van het brouwproces te controleren steeds weer kruist het lot ons pad.

Dat lot heeft al een aantal zeer geslaagde smaakcombinaties opgeleverd. Enkele  blaadjes duizendblad belanden in een ketel en geven de Island Ale ineens een kruidige afdronk, een beetje zeewier zorgt bij het Duin Blond plotseling voor een ferme schuimkraag. Het zijn de hogere machten van Vrouwe Fortuna waaraan onze brouwers zich maar hebben te onderwerpen.

Kroeg en kerk

Fortuna Vlieland is zeker niet de eerste brouwerij op het eiland. Ook in het verleden hielden de eilanders en bezoekers al van het blond schuimend bier. Het zoute water en de zilte lucht maken nu eenmaal dorstig.

In Oost-Vlieland bestonden in de Gouden Eeuw maar liefst zestien kroegen. De uitbaters en  biertappers dankten hun bestaan aan alle dorstige zeelieden die met hun schepen op de rede van  Vlieland lagen en in het dorp hun dorst kwamen lessen. De verdiensten uit de horeca waren een onmisbare inkomstenbron voor het eiland, maar het biervertier had ook een keerzijde. Het relatief lage alcoholpercentage van het bier kon niet voorkomen dat de zeerotten na een avondje doorhalen in beschonken toestand naar hun schepen terugkeerden en daarbij de nodige overlast  veroorzaakten. De autoriteiten besloten daarom in 1662 de vrije vestiging van drinklokalen aan banden te leggen; slechts zes bierverkopers kregen een vergunning, anderen moesten hun nering sluiten.

En soms dronken de Vlielanders voor het goede doel. In 1605 werd in Oost-Vlieland de eerste hand  gelegd aan de Nicolaaskerk. De oude kapel was te klein en in slechte staat. Het eenvoudige  godshuis moest plaatsmaken voor een nieuwe kerk die werd opgetrokken uit duizenden gele Friese bakstenen. Om de bouwkosten te dekken werd een lening afgesloten van ƒ3000,-. Om deze lening af te lossen mocht het dorp tien jaar lang de bier- en wijnconsumptie belasten. Van 1605 tot 1615 bracht dit ƒ2747,- op. Om op de bouwkosten van de kerk te besparen zijn veel objecten en  onderdelen gemaakt van juthout. Zo zijn enkele kerkbanken van aangespoelde planken en is een paneel van de preekstoel een deurtje van een schip geweest. De kroonluchters zijn ooit geschonken door de koning van Zweden en Michiel de Ruyter.

Vleugje eiland

We gebruiken bij Fortuna Vlieland tijdens het brouwproces nogal wat eilander ingrediënten. De brouwerij stapt daarmee in een eeuwenoude traditie want ook de allereerste brouwers op het eiland oogsten in de kalkarme en vochtige duinvalleien kruiden zoals gagel, laurier, rozemarijn, salie en laurierbessen om het bier smaak te geven. Zelf is onze brouwmeester dol op het geneeskrachtige duizendblad. Een paar blaadjes kunnen duizenden liters bier betoveren. Het plantje heeft een bijzondere geur, versnelt verteringsprocessen en verlengt de houdbaarheid van bier.

Een andere favoriete smaakmaker is honingklaver. Vanaf juni tot oktober wordt Vlieland versierd door de bloemen van de goudgele honingklaver. De plant is te vinden in de duinen, op de dijk en langs de paden. Het plantje valt goed in de smaak bij bijen die er vervolgens weer honing van maken, vandaar ook de naam. Honingklaver wordt al eeuwenlang gebruikt vanwege zijn  geneeskrachtige en culinaire kwaliteiten. In het Fortuna Vlieland-bier is honingklaver verantwoordelijk voor een subtiele bitterzoete smaak. De Grieken geloofden al dat honingklaver de welsprekendheid bevordert, na een paar glazen Duin Blond gaat dat zeker lukken. Ook rozenbottels en zeesla duiken op in onze bierrecepten. 

De rozenbottel is een goed voorbeeld van een superfruit en wordt door ‘voedselgoeroes’ geprezen als een ware multivitaminebom. Rozenbottels worden ook wel de citroenen van de noordelijke landen genoemd. De vrucht zit bomvol vitamine C en is geschikt als weerstandverhogend en opwekkend middel. Zeesla is een groenwier dat in het bier zorgt voor een stevige schuimkraag, een sterk, frisse smaak en een zilt vleugje eiland. Bovenal is zeesla erg gezond door hoge gehaltes eiwit, ijzer en calcium. Een gezonde smaakmaker die op steenworp afstand van de brouwerij is te vinden.

Echte schoonheid

Uiteraard ontbreekt ook de friszure cranberry niet in enkele bieren. Veel had het overigens niet gescheeld of de smakelijke Amerikaanse veenbes had nooit op Vlieland gegroeid. Bij de buren op Terschelling trof een jutter halverwege de negentiende eeuw een vat met onbekende inhoud aan op het strand. Hij bracht het vat in veiligheid achter de duinen in de hoop een lading waardevolle wijn te hebben gevonden. Het bleek een vat met rode zure bessen, die zeelieden tijdens lange reizen moesten beschermen tegen scheurbuik. Teleurgesteld gaf de jutter het open vat een trap en droop teleurgesteld af. De aangespoelde bessen schoten wortel in de schrale duingrond en verspreiden zich over de eilanden. Anderhalve eeuw later plukken zelfs de Vlielanders daar nu nog de vruchten van. 

Maar echte schoonheid zit van binnen. De Vlielander natuur buiten de brouwerij biedt volop smakelijke inspiratie voor het Fortuna-bier; dè bron van alle smaak is het unieke eilander water dat zich onder de brouwerij bevindt. Op een diepte tussen de 15 en 26 meter pompen we met behulp van door de zon opgewekte elektriciteit het zuiverste water naar boven. Doordat het water jarenlang gefilterd is in de duinbodem is het zeer helder en zuurstofrijk en smaakt het lekker fris. Een betere basis voor een goed biertje is er niet te vinden.

​

Een keer komen kijken, ruiken en proeven? Dat kan. In het hoogseizoen zijn er dagelijks meerdere rondleidingen, in het naseizoen is de brouwerij ieder weekend geopend. Onze brouwer vertelt dan alles over mouten, maischen, koken, gisten en bottelen. Ook onthullen we het laatste geheime ingrediënt: iets met muziek die gisten laat dansen.

Uiteraard is een rondleiding niet compleet zonder een uitgebreide proeverij met een fenomenaal uitzicht op zee, strand en duinen. Proost! 

Meer informatie of een rondleiding boeken? VVV Vlieland of fortunavlieland.nl.